راهنمای جامع اندازه‌ گیری سایز دانه قهوه (Screen Size)

همه‌چیز درباره سایز اسکرین دانه‌های قهوه

اندازه‌ گیری سایز دانه قهوه یا Screen Size یکی از مهم‌ترین شاخص‌های تخصصی در صنعت قهوه است؛ شاخصی که نه‌تنها در قیمت‌گذاری و دسته‌بندی دانه‌ها نقش دارد، بلکه روی کیفیت برشته‌کاری، یکنواختی رست، کنترل گرما و حتی پروفایل طعمی نهایی قهوه تأثیر مستقیم می‌گذارد.

در همین چارچوب، اندازه‌ گیری سایز دانه به‌عنوان زبان مشترک فنی میان بازیگران زنجیره ارزش عمل می‌کند و به استانداردسازی تصمیم‌های رست کمک می‌کند. در بازار جهانی و به‌خصوص در خریدوفروش دانه سبز، Screen Size زبان مشترک میان کشاورزان، صادرکنندگان، واردکنندگان و رسترهاست.

برای رسترهای صنعتی، به‌ویژه مجموعه‌هایی مانند ADRIYAN، مفهوم اندازه‌ گیری سایز دانه قهوه یک معیار بنیادی در طراحی فرایند تولید است. زمانی که رستر بداند سایز دانه قهوه در چه محدوده‌ای قرار دارد، می‌تواند کنترل دقیق‌تری بر سرعت انتقال حرارت، جریان هوا در رست قهوه و نرخ واکنش‌پذیری داشته باشد.

به همین دلیل، اندازه‌ گیری سایز دانه قهوه برای تعیین ظرفیت واقعی رست قهوه در هر بچ، تنظیم شارژ اولیه و طراحی پروفایل حرارتی اهمیت حیاتی دارد. بسیاری از مشکلات رست‌های غیر یکنواخت نیز به‌طور مستقیم از عدم توجه به اندازه‌ گیری سایز دانه قهوه ناشی می‌شود.

⸻

US Standard Screen Size — استاندارد جهانی سایز دانه

در سیستم آمریکا، اندازه دانه بر اساس قطر دانه و به‌صورت یک عدد بین 8 تا 20 بیان می‌شود.

هر شماره Screen برابر است با: ۱/۶۴ اینچ برای هر شماره.

مثلاً:

• Screen 16 = ۱۶/۶۴ اینچ = حدود ۶.۳ میلی‌متر
• Screen 18 = ۱۸/۶۴ اینچ = حدود ۷.۱ میلی‌متر

Screen

قطر تقریبی (میلی‌متر)

توضیح

12–13

4.8–5.3 mm

بسیار ریز – اغلب قهوه‌های کوچک آفریقایی

14–15

5.5–6.0 mm

سایز کوچک تا متوسط

16

6.3 mm

سایز استاندارد برای بسیاری از عربیکاها

17–18

6.7–7.1 mm

دانه‌های درشت و باکیفیت‌تر

19–20

7.5–8.0 mm

فوق‌العاده درشت – بیشتر گونه‌های خاص و کمیاب

سیستم US Standard Screen Size در حقیقت به رستر کمک می‌کند تا قبل از شروع فرایند، با یک نگاه به نتایج اندازه‌ گیری سایز دانه، رفتار حرارتی احتمالی هر بچ را پیش‌بینی کند. هنگامی که اندازه‌ گیری سایز دانه های قهوه نشان دهد دانه‌ها بزرگ‌ترند، تنظیمات اولیه گرما باید افزایش یابد.

اگر اندازه‌ گیری سایز دانه قهوه کوچک بودن دانه‌ها را تأیید کند، نیاز به دقت بالا در شارژ اولیه وجود دارد تا از سوختگی سطح جلوگیری شود. این‌گونه، رابطه میان پروفایل حرارتی و اندازه‌ گیری سایز دانه کاملاً مستقیم و عملیاتی است.

⸻

دستگاه برشته‌کاری P-30 آدریان

خرید

کدام کشورها چه Screenی دارند؟

اندازه دانه کاملاً وابسته به گونه، اقلیم، ارتفاع، نژاد گیاهی و پروسه فرآوری است. در ادامه پراکندگی رایج را می‌بینی:

۱) Ethiopia – دانه‌های آفریقایی و عمدتاً ریز

بیشتر قهوه‌های اتیوپی به‌طور طبیعی ریزتر از عربیکای آمریکای جنوبی هستند.

سایزهای معمول اتیوپی:

13 / 14 / 15

در برخی میکرو‌لات‌ها : 16

سایزهای 12 و حتی کوچک‌تر نیز دیده می‌شود (خصوصاً طبیعی‌ها)

چرا اتیوپی ریز است؟

ارتفاع بسیار زیاد

نژادهای Heirloom متنوع

فرایند شستشوی سنتی

اقلیم خشک و رشد کند گیلاس‌ها

بنابراین سایز کوچک در اتیوپی نشانه ضعف نیست؛ بخش طبیعی DNA قهوه اتیوپی است.

در زمان ارزیابی قهوه‌های آفریقایی، اندازه‌ گیری سایز دانه قهوه دید دقیقی درباره رفتار دانه‌های ریز ارائه می‌دهد. بسیاری از رسترهای حرفه‌ای به این نتیجه رسیده‌اند که هرچند دانه‌های اتیوپی کوچک‌اند، اما اندازه‌ گیری سایز دانه در این کشور نشان‌دهنده قابلیت واکنش سریع‌تر به گرماست.

همین ویژگی امکان خلق پروفایل‌های عطری و اسیدیته شفاف را فراهم می‌سازد. به همین دلیل، اندازه‌ گیری سایز دانه در قهوه‌های شرق آفریقا نه‌تنها برای دسته‌بندی، بلکه برای پیش‌بینی شخصیت طعمی نیز ارزش‌گذاری می‌شود.

⸻

۲) Brazil – دانه‌های درشت‌تر و یکنواخت

برزیل بخاطر اقلیم گرم‌تر و گونه‌های Bourbon / Catuai معمولاً دانه‌های بزرگ‌تری تولید می‌کند.

سایزهای معمول برزیل:

16 / 17 / 18

غالباً با درجه‌بندی‌های AA / NY2 نیز همراه می‌شود

سایز 18 برای برزیل رایج و محبوب است

ویژگی اصلی:

برزیل یکنواخت‌ترین و گردترین دانه‌ها را در جهان دارد.

در مورد برزیل، اندازه‌ گیری سایز دانه قهوه معمولاً یکنواخت‌تر است و به همین دلیل رسترهای صنعتی از پایداری بالایی برخوردار می‌شوند. وقتی اندازه‌ گیری سایز دانه در محموله‌های برزیلی اعداد 16 تا 18 را نشان دهد، برنامه‌ریزی تولید بسیار ساده‌تر می‌شود.

دانه‌های یکنواخت‌تر باعث کاهش خطای گرمایی و ایجاد رست‌های هم‌رنگ می‌شوند. به همین دلیل، اندازه‌ گیری سایز دانه یکی از مزیت‌های رقابتی برزیل در بازار جهانی است.

⸻

۳) Robusta – دانه‌های بزرگ‌تر از عربیکا

ربوستا به‌طور طبیعی دانه‌های درشت‌تری نسبت به عربیکا دارد.

سایزهای رایج ربوستا:

• 16 / 17 / 18
• در بسیاری از محموله‌ها روی کیسه نوشته می‌شود:

“Screen 16/18”

چرا روی ربوستا معمولاً می‌نویسند 16–18؟

چون دانه‌های ربوستا در یک محموله غالباً یکنواخت کامل نیستند.

بعد از ریزش و غربال، معمولاً خروجی نهایی ترکیبی از دو سایز ۱۶ و ۱۸ است.

وقتی درصد غالب این دو سایز باشد، صادرکننده می‌نویسد:

“Screen 16–18”

یعنی:

«اکثر دانه‌ها بین ۱۶ و ۱۸ هستند و سایز کوچک‌تر یا بزرگ‌تر کمتر از ۵٪ است.»

این یک شاخص کیفیت محسوب می‌شود، چون:

• نشان‌دهنده یکنواختی نسبی دانه است
• به رستر کمک می‌کند رست کنترل‌پذیر و قابل تکرار داشته باشد
• نشان می‌دهد محموله دسته‌بندی شده و کاملاً غربال است

در ربوستا، اندازه‌ گیری سایز دانه قهوه نقش مهمی در تعیین کیفیت نهایی دارد. خروجی 16–18 نشان می‌دهد اندازه‌ گیری سایز دانه در این گونه از تنوع طبیعی پیروی می‌کند.

رسترهای صنعتی به‌ویژه باید توجه کنند که اندازه‌ گیری سایز دانه قهوه در ربوستا مستقیماً با کنترل تلخی و بادی در رست نهایی ارتباط دارد. این موضوع باعث شده که صادرکنندگان معتبر، اندازه‌ گیری سایز دانه را به‌عنوان شاخص اصلی روی برچسب درج کنند.

⸻

دستگاه برشته‌کاری P-7 آدریان

خرید

Screen Size چه اهمیتی برای یک رستر دارد؟

۱) کنترل حرارت و زمان رست

دانه‌های بزرگ‌تر:

• انتقال حرارت کندتر
• نیاز به زمان بیشتر
• نیاز به انرژی حرارتی بالاتر

دانه‌های کوچک‌تر:

• واکنش سریع‌تر به گرما
• ریسک سوختگی سطحی

۲) یکنواختی پروفایل

ترکیب چند سایز با هم باعث:

• رست غیریکنواخت
• تفاوت رنگ
• تفاوت طعم
• افزایش کسر وزن

به همین دلیل برندهای حرفه‌ای مثل ADRIYAN معمولاً دانه‌ها را قبل از رست مرتب‌سازی (Sorting) می‌کنند.

۳) قیمت‌گذاری

• سایزهای بزرگ‌تر
• (17/18/19): گران‌تر
• سایزهای کوچک‌تر
• (12/13/14): ارزان‌تر

اهمیت اندازه‌ گیری سایز دانه قهوه در مرحله طراحی پروفایل حرارتی بیش از هر قسمت دیگر مشخص می‌شود. زمانی که رستر قبل از شارژ اولیه، اندازه‌ گیری سایز دانه را بررسی کند، امکان تنظیم دقیق نرخ افزایش دما (RoR) فراهم می‌شود.

از سوی دیگر، اندازه‌ گیری سایز دانه قهوه در تعیین وزن نهایی بعد از رست و جلوگیری از افزایش کسر وزن بسیار مؤثر است. به همین دلیل، برندهای صنعتی مانند ADRIYAN به‌طور جدی بر اندازه‌ گیری سایز دانه های قهوه پیش از هر بچ تأکید دارند، زیرا کوچک‌ترین اختلاف در این شاخص می‌تواند به تفاوت بارز در طعم و رنگ منجر شود.

⸻

سیستم US Standard Screen Size

سیستم US Standard Screen Size یک زبان جهانی برای اندازه‌ گیری دانه قهوه است.

کشورهای مختلف سایزهای متفاوتی دارند:

اتیوپی → بیشتر 13 تا 15 (ریز، ولی با کیفیت بالا)

برزیل → بیشتر 16 تا 18 (درشت و یکنواخت)

ربوستا → معمولاً 16 تا 18 (به همین دلیل روی کیسه نوشته می‌شود 16/18)

Screen Size تأثیر مستقیم روی:

• کیفیت رست
• پایداری طعمی
• کنترل حرارت
• قیمت نهایی
• یکنواختی محصول

برای رسترهای حرفه‌ای مثل برند ADRIYAN، شناخت دقیق Screen Size یک ضرورت است تا بتوانند:

1. رست استاندارد
2. کسر وزن پایین
3. خروجی باکیفیت
4. طعم یکنواخت
5. و محصول قابل اعتماد برای بازار

تولید کنند.

در نهایت…

اندازه‌ گیری سایز دانه قهوه یکی از مهم‌ترین داده‌هایی است که یک رستر صنعتی باید در اختیار داشته باشد. هنگامی که اندازه‌ گیری سایز دانه های قهوه به‌صورت دقیق انجام شود، تمام مراحل بعدی از جمله طراحی پروفایل، تنظیمات ترمال، کنترل جریان هوا و پیش‌بینی رفتار دانه در تمام مراحل رست با دقت بیشتری انجام می‌گیرد.

تولیدکنندگان بزرگ مانند ADRIYAN از اندازه‌ گیری سایز دانه قهوه به‌عنوان یک ابزار کنترل کیفیت دانه در حال رست استفاده می‌کنند؛ ابزاری که کمک می‌کند محصول نهایی از نظر طعم، یکنواختی و ثبات حرارتی بهترین عملکرد را داشته باشد. به همین دلیل، اندازه‌ گیری سایز دانه نه‌تنها یک معیار طبقه‌بندی، بلکه یک ستون اصلی در مهندسی رست صنعتی محسوب می‌شود.

برای آشنایی بیشتر با برند و محصولات گروه صنعتی آدریان و دیدن جدیدترین دستگاه‌های رستر قهوه و خدمات مرتبط، می‌توانید به این مجموعه مراجعه کنید. همچنین در صورت نیاز به مشاوره یا ثبت سفارش، از طریق بخش تماس با ما با کارشناسان آدریان در ارتباط باشید.

تهیه و تدوین : گروه صنعتی آدریان، عاشقان دنیای قهوه و فناوری‌های نوین در صنعت رست.